Málþing – Sögulegar skáldsögur

Um sögulegar skáldsögur sem gerast
á sautjándu og átjándu öld
Félag um átjándu aldar fræði heldur málþing undir yfirskriftinni
Um sögulegar skáldsögur sem gerast á sautjándu og átjándu öld
í Þjóðarbókhlöðu, fyrirlestrasal á 2. hæð,
laugardaginn 2. nóvember 2013.
Málþingið hefst kl. 13.30 og því lýkur um kl. 16.30.
Flutt verða fjögur erindi sem hér segir:
Sögulegar skáldsögur sem leið að 17. öldinni – reynsla háskólakennara
Sveinn Yngvi Egilsson, prófessor í íslenskum bókmenntum
Þegar blindgatan opnast til allra átta.
Um Gestakomur í Sauðlauksdal eða hvernig skal sína þjóð upp reisa úr öskustó
Bergljót Soffía Kristjánsdóttir, prófessor í íslenskum bókmenntum
KAFFIHLÉ
Með Hóla sem heimanfylgju
Steinunn Jóhannesdóttir, rithöfundur
Úr fórum jarðar – um landnytjar og náttúrutrú á 18. öld
Sölvi Björn Sigurðsson, rithöfundur
Fundarstjóri: Þór Jakobsson, veðurfræðingur
Flutningur hvers erindis tekur um 20 mínútur.
Um 10 mínútur gefast til fyrirspurna og umræðna að loknu hverju erindi.
Í hléi verða veitingar á boðstólum fyrir framan fyrirlestrasalinn.
Útdrættir úr erindum liggja frammi á málþinginu.
Þeir verða síðar aðgengilegir á heimasíðu félagsins, http://fraedi.is/18.oldin/
Stjórnin
Allir velkomnir!

Doktorsvörn

Ágætu framhaldsnemar í sagnfræði
Á morgun fer fram doktorsvörn í sagnfræði í Háskóla Íslands þar sem
Sigurgeir Guðjónsson ver ritgerð sína „Aðbúnaður geðveikra á Íslandi og
umbætur yfirvalda fyrir daga geðspítala“. Ég vil hvetja ykkur til að mæta á
vörnina enda má búast við áhugaverðum umræðum um rannsóknarefnið.
Framhaldsnemar eru hluti af rannsóknarsamfélagi Háskólans og við kennarar
leggjum mikið upp úr því að þeir mæti bæði sjálfum sér til gagns og svo að
mæting sé sagnfræðinni til sóma. Athöfnin fer fram í hátíðasal Aðalbyggingar
og hefst kl. 13.00.

Sarpur.is

25. september síðastliðinn var ytri vefur menningarsögulega gagnasafnins Sarps opnaður formlega á vefslóðinni www.sarpur.is. Þar með er aðgangur opinn öllum að upplýsingum um meira en 500.000 muni, ljósmyndir, listaverk, örnefni og fleiri aðfangategundir. Áhugafólk, grúskarar, fræðimenn og aðrir geta þannig leitað rafrænt í hirslum aðildarsafnanna sem eru nú 50 talsins. Þar á meðal eru Þjóðminjasafn Íslands, Listasafn Íslands, Minjasafn Reykjavíkur, Mótorhjólasafnið og byggðasöfn víðsvegar af landinu.
Notendur geta haft áhrif með því að senda inn ábendingar varðandi myndir, muni eða annað. Það getur verið allt frá upplýsingum um fólk á ljósmyndum til nánari upplýsinga um notkun gripa eða sögu þeirra.
Meginmarkmið Rekstrarfélags Sarps er að annast rekstur gagnasafnsins og varðveita þannig heimildasöfn aðildarsafnanna. Í skráningarkerfi Sarps hafa nú verið skráðar yfir 1.000.000 færslur og er yfir helmingur þeirra aðgengilegur almenningi á vefnum www.sarpur.is.
Samantekt

  • Á vefnum eru rúmlega 500.000 aðföng og hann er lifandi því  þeim fjölgar dag frá degi.
  • Á vefnum eru 12 aðfangategundir, fjölbreytt flóra allt frá munum til örnefnalýsinga.
  • Aðföngin spanna alla Íslandssöguna allt frá landnámi til dagsins í dag
  • Öflug leitarvél á vefnum gerir notandanum kleyft að leita að því sem vekur áhuga hans
  • Notandinn getur haft áhrif með því að smella á hnapp og senda inn upplýsingar um aðföng, hvort sem það sé þá upplýsingar um fólk á myndum eða nánari upplýsingar um notkun á gripum eða sögu þeirra.
  • Notandinn getur safnað saman færslum sem honum hefur þótt áhugaverðar og sent sér í tölvupósti.
  • Notandinn getur pantað ljósmyndir í gegnum vefinn.

Allar frekari upplýsingar veita:
Sigurður Trausti Traustason fagstjóri Sarps,
Netfang – sigurdur@landskerfi.is
Sími – 5145054.
 og Sveinbjörg Sveinsdóttir framkvæmdastjóri Rekstrarfélags Sarps,
Netfang – sveinbjorg@landskerfi.is
Beint símanúmer – 5145051. Farsími- 6986181

Doktorsvörn Jóns Árna Friðjónssonar

Doktorsvörn Jóns Árna Friðjónssonar fer fram í Hátíðarsal Háskóla Íslands miðvikudaginn 23. október, vörnin hefst kl. 14.
Andmælendur verða dr. Ingólfur Ásgeir Jóhannesson prófessor á Menntavísindasviði Háskóla Íslands og dr. Guðmundur Hálfdánarson prófessor á Hugvísindasviði Háskóla Íslands
Doktorsnefnd skipuðu dr. Gunnar Karlsson prófessor emerítus við Háskóla Íslands, dr. Gestur Guðmundsson prófessor á Menntavísindasviði Háskóla Íslands, aðalleiðbeinandi var dr. Loftur Guttormsson prófessor emerítus við Háskóla Íslands
Skólabókasagan: Um sögukennslu í íslenskum framhaldsskólum 1946–1996.
Saga varð fyrst mikilvæg námsgrein í íslenskum skólum á heimastjórnartímanum. Sú söguskoðun sem þá mótaðist horfði ekki aðeins til fortíðar heldur vísaði líka til framtíðar og útópía hennar varð að veruleika með stofnun lýðveldis 1944. En forsögn hennar náði ekki öllu lengra þó að reynt væri að framlengja hana; á sjöunda áratugnum tók hún að missa merkingu sína. Um hina almennu mannkynssögu ríkti ekki mikill ágreiningur, hún var fyrst og fremst þjálfunarefni fyrir verðandi embættis- og menntamenn.  
En upp úr 1970 breyttist allt. Skólakerfið tók stakkaskiptum, ný viðhorf komu fram á sviði kennslufræða og mikil fjölgun ungs fólks knúði á um víðtæka nýsköpun framhaldsskólakerfisins. Þá sprengdi íslensk sagnfræði af sér fjötra hefðarinnar og félagssaga tók að setja svip sinn á námsefni. Þessum umskiptum var ekki tekið fagnandi alls staðar. Róttækni tíðarandans varð heldur ekki til að draga úr ótta þeirra sem töldu hina nýju sögutúlkun boða illt og brátt upphófust alls kyns ásakanir á hendur kennurum og námsefnishöfundum um pólitíska áróðursstarfsemi.
Enginn vafi er á því að hin illskeytta pólitíska umræða áttunda og níunda áratugarins kom sér illa fyrir söguna sem námsgrein. Verra var þó hve veik staða hennar var á hinu kennslufræðilega sviði. Það er og ein niðurstaða þessarar rannsóknar að mikilvægustu eiginleikar hennar sem námsgreinar hafi lengst af verið vanmetnir. Athyglin beinist þó einkum að þeim kennslubókum sem settu svip á þetta mikla breytingaskeið og þeim aðstæðum sem þróun framhaldsskólakerfisins og ný fræðileg og samfélagsleg viðhorf sköpuðu námsgreininni.

Sagan í munnlegri geymd

Á mánudaginn kemur, 7. október, hefur göngu sína á Rás 1 þáttur í umsjón
meistaranema í sagnfræði við Háskóla Íslands sem nefnist Sagan í munnlegri geymd.  Þættirnir verða átta talsins og fjalla um um mannlíf og atburði á liðinni öld. Efnið er fengið úr viðtölum og frásögnum einstaklinga sem varðveitt eru í hljóðritasafni Miðstöðvar munnlegrar sögu. Þættirnir voru unnir undir handleiðslu Guðmundar Jónssonar prófessors og Arnþórs
Gunnarssonar verkefnastjóra Miðstöðvar munlegrar sögu. Þættirnir eru á
mánudögum kl. 20.30. Höfundar og efni eru sem hér segir:
7. október. Kristín Svava Tómasdóttir: Múlka og stúlkurnar í Reykjavík
14. október. Jón Páll Björnsson: Sjósókn frá Landeyjasandi
21. október. Sigurður Högni Sigurðsson: Ris og hnignun íslensks
skipasmíðaiðnaðar
28. október. Jón Páll Björnsson: Sjóslys við Vestmannaeyjar 1950
4. nóvember. Stefán Svavarsson: Uppvaxtarár í Kópavogi
11. nóvember. Sigurður Högni Sigurðsson: RARIK og rafvæðing Íslands
18. nóvember. Kristín Svava Tómasdóttir: Örbylgjuofninn kemur til Íslands
Sjá nánar um þættina á vef Ríkisútvarpsins:
http://dagskra.ruv.is/nanar/17272/

Alþjóðlegur sumarskóli fyrir doktorsnema

Dagana 15.–20. ágúst stendur yfir alþjóðlegur sumarskóli fyrir doktorsnema á Hótel Örk í Hveragerði með yfirskriftinni State, society & citizen. Cross-disciplinary perspectives on welfare state development. Norrænu öndvegissetrin NORDWEL og REASESS standa að sumarskólanum í samstarfi við Háskóla Íslands sem er aðili að báðum setrunum.
Sumarskólann sækja 30 doktorsnemar víða að úr heiminum, þar af tveir Íslendingar, en kennarar eru sérfræðingar á ýmsum sviðum félagsmála, velferðarmála og í sögu velferðarríkisins. Auk þess að hlýða á fyrirlestra kennara kynna nemendur rannsóknir sínar með erindum og veggspjöldum.
Guðbjörg Linda Rafnsdóttir prófessor í félagsfræði og Guðmundur Jónsson prófessor í sagnfræði eru fulltrúar Háskólans í undirbúningsnefnd sumarskólans. Ingibjörg Lilja Ómarsdóttir og Ingunn Eyþórsdóttir í Félagsvísindastofnun annast skipulagningu fyrir hönd Háskólans.
 

Söguslóðir Háskóla Íslands fyrstu 50 árin

Guðmundur Hálfdanarson, prófessor við Sagnfræði- og heimspekideild Háskóla Íslands, leiðir gönguferð um söguslóðir Háskóla Íslands laugardaginn 25. maí. Farið verður á staði þar sem Háskóli Íslands starfaði og ráðgert var á fyrstu árum hans að ný háskólabygging myndi rísa. Lagt verður af stað frá Alþingishúsinu við Austurvöll kl. 11.
Gangan er liður í samstarfi Háskóla Íslands og Ferðafélags Íslands um gönguferðir undir yfirskriftinniMeð fróðleik í fararnesti. Samstarfið hófst á aldarafmæli skólans 2011. Reynsla og þekking fararstjóra Ferðafélagsins og þekking kennara og vísindamanna Háskóla Íslands blandast saman í áhugaverðum gönguferðum um höfuðborgarsvæðið og næsta nágrenni þess.
Ferðirnar verða sex í ár, þátttaka í þeim er ókeypis og allir eru velkomnir.

Næstu ferðir:
8. júní kl. 10 – Ólafur S. Andrésson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, og Sigrún Helgadóttir rithöfundur leiða gönguferð um Þingvallaþjóðgarð utan alfaraleiðar.
31. ágúst kl. 11 – Gísli Már Gíslason, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild, leiðir sveppaferð í Heiðmörk í samvinnu við fararstjóra Ferðafélags Íslands.
21. september kl. 11 – Laufey Steingrímsdóttir, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, Guðrún Hallgrímsdóttir matvælaverkfræðingur og Sólveig Ólafsdóttir sagnfræðingur leiða gönguferð þar sem matur, saga og menning verða meginefnið.

Skiptir kyn máli?

Skiptir kyn máli?
Kynlegt málþing Menningarfélagsins og Sagna
Menningarfélagið- Félag framhaldsnema í Menningardeild og SAGNIR – Tímarit um sagnfræðileg málefni kynna sameiginlegt málþing 12. apríl næstkomandi, milli kl. 13 og 16.
 
Í stofu 218 í Aðalbyggingu Háskólans verður rætt um „Kyn og kyngervi“.
Framsögumenn:
Nanna Hlín Halldórsdóttir: Er hugtakið kyngervi nauðsynlegt í íslensku?
Brynja Þorgeirsdóttir: „Sjúkdómsgreining: ást“ um ástsýki á miðöldum og í bókmenntum.
Guðrún Elsa Bragadóttir: Killer Queen: Kyngervi Freddie Mercury.
Helga Þórey Jónsdóttir: Hvað er svona fyndið? Um kyn og kyngervi í íslenskum gamanmyndum.
Svandís Anna Sigurðardóttir: Um kynjaflækjur hinseginfólks.
 
Í stofu 225 í Aðalbyggingu verður rætt um efnið „Hvers vegna er sagnfræðin svona karllæg?“
Framsögumenn:
Anna Agnarsdóttir: Er sagnfræðin karllæg?
Sverrir Jakobsson: Hvers konar sagnfræði er karllæg og hvers vegna?
Vilhelm Vilhelmsson: Sundurlausir þankar um karllægni, sagnfræði og vald.
Guðný Hallgrímsdóttir: Konur voru fátíðar á Íslandi þar til á 20. öld.
Gert er ráð fyrir kaffihléum kl. 14:00 og 15:15. Að loknu síðara kaffihléi er gert ráð fyrir pallborðsumræðum með þátttöku allra framsögumanna. Áætlað er að ljúka málþinginu kl. 16:00.
Léttar veitingar í boði.
Allir velkomnir!
SAGNIR

Kynjaskekkja í stjórnmálasögunni? Um tengsl stjórnmálasögu og kynjasögu á Íslandi

Föstudaginn 22. mars flytur Ragnheiður Kristjánsdóttir, aðjúnkt í sagnfræði við HÍ, fyrirlestur sem ber heitið „Kynjaskekkja í stjórnmálasögunni? Um tengsl stjórnmálasögu og kynjasögu á Íslandi“. Fyrirlesturinn fer fram í fyrirlestrasal Þjóðminjasafnsins, kl. 12:00-13:00.
Saga íslenskra nútímastjórnmála hefst á nítjándu öld og tengist lýðræðisþróun og þjóðríkismyndun. Eins og hún hefur verið skrifuð og kennd hingað til er hún fyrst og fremst saga karla, en ekki kvenna. Þrátt fyrir að kvenna- og kynjasagan, alþjóðleg, jafnt sem íslensk, hafi fyrir löngu lagt sagnfræðingum í hendur greiningarramma sem ætti að gera þeim kleift að skrifa stjórnmálasögu beggja kynja hefur íslensk stjórnmálasaga haft lítið um konur að segja. Í erindinu verður rætt um kynjaskekkjuna í íslenskri stjórnmálasögu og leiðir til að leiðrétta hana. Í því sambandi verður sérstaklega horft til sögu vinstri hreyfingarinnar á Íslandi á árunum milli fyrstu og annarrar bylgju femínismans.
Fyrirlesturinn er haldinn í samstarfi við Þjóðminjasafn Íslands.
Öll velkomin!

Hádegisfyrirlestur um íslenska gullsmiði í Kaupmannahöfn

Þriðjudaginn 19. mars kl. 12 mun Þór Magnússon, fyrrverandi þjóðminjavörður, fjalla um íslenska gullsmiði í Kaupmannahöfn í fyrirlestri sem haldinn er í Þjóðminjasafninu. Þór hefur um árabil unnið að rannsókn á íslenskri silfursmíð og bók hans um það efni er væntanleg í apríl.
Í fyrirlestrinum mun Þór fjalla um Íslendinga fyrr á öldum sem fóru til gullsmíðanáms í Kaupmannahöfn.
Margir þeirra sneru ekki heim að námi loknu en ílentust í Danmörku og stunduðu þar iðn sína.
Flestir þeirra tóku íslenska nema til kennslu og höfðu þar með áhrif á þróun gull- og silfursmíði á Íslandi.
Sumir þessara gullsmiða höfðu einnig talsverð áhrif á sögu gullsmíða í Danmörku, eins og til dæmis
Sigurður Þorsteinsson frá Skriðuklaustri, en gripir hans þykja með bestu silfursmíð 18. aldar þar í landi.
Fyrirlesturinn er ókeypis og allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.