Category: Ráðstefnur, fundir og sýningar

Að málþinginu loknu kl. 15.30 verður svo aðalfundur Upplits haldinn á sama stað. Dagskrá fundarins er á þessa leið (sbr. 4. grein laga Upplits):

Á sýningunni má sjá ljósmyndaverk eftir Einar Fal Ingólfsson, sem unnin
eru með hliðsjón af vatnslitamyndum, teikningum og ljósmyndum sem breski
myndlistarmaðurinn og fornfræðingurinn William Gershom Collingwood málaði
og tók af stöðum sem koma fyrir í Íslendingasögunum á tíu vikna ferðalagi
um Ísland sumarið 1897. Sýningin hefur vakið mikla athygli og hlotið mikið
lof gesta.
Samnefnd bók Einars Fals hlaut tilnefningu til Íslensku
bókmenntaverðlaunanna 2010 og er hún til sölu í safnbúð á sérstöku
tilboðsverði.

Fjallað verður um áfengisnotkun kvenna fyrrum og hvernig þær notuðu áfengi málstað
sínum til framdráttar, hvort heldur sem var með áfengi eða móti og hvernig þær nýttu
sér áfengi til að móta ímynd hinnar siðferðilega sterku konu á seinni hluta 19.
aldar. Einnig verður rætt um hæga breytingu á ímyndinni á liðinni öld, feluleik
kvenna með áfengi og fleira því tengt.
Erlingur Brynjólfsson lauk kandídatsprófi í sagnfræði frá Háskóla Íslands árið 1983
og starfar sem sögukennari við Fjölbrautaskóla Suðurlands.
Hádegisfundur Sagnfræðingafélags Íslands í fyrirlestraröðinni: Hvað er kynjasaga?
Staður: Þjóðminjasafn Íslands
Stund: Þriðjudaginn 25. janúar frá 12:05 til 13:00
Aðgangur ókeypis og öllum opinn.

Fjórir menn taka sér fyrir hendur að smíða bát eftir Staðarskektunni, sem
fúnað hefur í grasi í Reykhólasveit.  Samhliða því sem nýi báturinn tekur
á sig mynd er sögð saga bátasmíða á Norðurlöndum.  Byrjað er á kilinum,
sem þróaðist frá eintrjáningi steinaldar, og svo dýpkar frásögnin eftir
því sem báturinn er byrtur, sagt frá skinnbátum bronsaldar og helluristum,
fórnum á bátum og mönnum til ókunnra guða, en elsti súðbyrðingurinn sem
vitað er um varðveittist á einum slíkum blótstað, sýnd hin glæstu skip
víkingaaldar, sagt frá selveiðimönnum í Eystrasaltinu sem lögðust út á
ísinn og sváfu í einkennilega löguðum bátum sínum, og áfram er smíðað,
böndin og borðstokkarnir, og þá er komið til Færeyja þar sem keppt er í
róðri í nýrri gerð af súðbyrðingum á Ólafsvöku.  Að lokum er báturinn klár
og seglin saumuð og þá er sjósetning og siglt út á fjörðinn, til fortíðar
smiðanna sjálfra, þar sem súðbyrðingar voru smíðaðir og notaðir  – heima.
Báturinn er trúarlegt tákn. Í þessum ,,báti” sem kvikmyndin er, rúmast
margt, svo sem handbragð, heiðindómur, verslunarsaga, veiði, dauði og
hátíðir. Í gegnum báta og skip tengjast hættir og saga þeirra þjóða sem
búa á Norðurlöndum.
Ásdís Thoroddsen leikstýrir og Hálfdán Theódórsson kvikmyndar.  Tónlistina
semur Þórður Magnússon.  Steinþór Birgisson litgreinir og Gunnar Árnason
blandar hljóð.  Smiðir eru Hafliði Aðalsteinsson, Eggert Björnsson, Hjalti
Hafþórsson og Aðalsteinn Valdimarsson.  Myndin var tekin upp á Íslandi,
Danmörku, Noregi, Færeyjum, Finnlandi, Svíþjóð og Þýskalandi.
Framleiðendur eru Ásdís Thoroddsen og Fahad Falur Jabali á vegum Gjólu
kvikmyndagerðar.

Frekari upplýsingar um ráðstefnuna má nálgast hér

Á fundinum verður rætt um endurkomu Gunnars Thoroddsen í stjórnmálin eftir
1970, stjórnarmyndunina 1980 og ár hans í stól forsætisráðherra, en óhætt
er að segja að þau hafi verið stormasöm.   Sérstakir gestir fundarins eru
Friðrik Sophusson f.v. ráðherra og fv. varaformaður Sjálfstæðisflokksins
og Svavar Gestsson, fv. ráðherra og fv. formaður Alþýðubandalagsins.  Þeir
voru samtíða Gunnari Thoroddsen á Alþingi.  Friðrik tók við af Gunnari sem
varaformaður Sjálfstæðisflokksins 1981. Svavar átti sæti í ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsen 1980-1983. Þeir munu eiga samtal við Guðna og aðra
gesti fundarins um efnið. Þess má geta að bók Guðna Th. Jóhannessonar
hefur fengið tilnefningu til íslensku bókmenntaverðlaunanna í flokki
fræðirita.

Dagskrá:
1.        Venjuleg aðalfundarstörf.
2.        Stjórnarkjör.
3.        Önnur mál.
4.        Erindi:Vala Björg Garðarsdóttir, doktorsnemi í fornleifafræði og
stjórnaði rannsókninni við Alþingisreitinn:Upphaf og þróun landnáms í Reykjavík.
Stjórnin

Fyrsta sunnudag í aðventu, 28. nóvember, verður nýtt jólavefsvæði opnað á
heimasíðu Þjóðminjasafnsins. Þar má finna ýmsan fróðleik um gamla
jólasiði, jólasveina og aðrar vættir, auk uppskrifta sem eru ómissandi í
jólaundirbúninginn:  www.thjodminjasafn.is/jol
Jóladagskrá Þjóðminjasafnsins hefst með fjölskyldudagskrá sunnudaginn 5.
desember. Grýla, Leppalúði og Jólakötturinn munu kíkja í heimsókn og
Pollapönkararnir  munu spila fyrir krakkana. Þá verður opnuð sýningin
Sérkenni sveinanna en þar má sjá jólahús með gripum sem tengjast
jólasveinunum. Gripina má snerta og geta þeir hjálpað börnum að skilja
nöfn jólasveinanna betur. Í forsal á 3. hæð safnsins er jafnframt hægt að
skoða gömul jólatré frá ýmsum tímum.
Koma jólasveinanna
Þetta er þó aðeins upphafið á hinni líflegu jóladagskrá Þjóðminjasafnsins.
Jólasveinarnir munu koma í safnið daglega frá og með 12. desember líkt og
undanfarin ár. Jóladagskrá Þjóðminjasafnsins hefur áunnið sér hefð og með
árunum eignast fjölmarga aðdáendur í hópi yngri gesta safnsins.
Ókeypis er að hitta jólasveinana og að skoða sýninguna Sérkenni sveinanna
allan desember, en að auki er frítt inn á safnið á miðvikudögum og ókeypis
aðgangur fyrir börn undir 18 ára aldri alla daga.
Fjölskyldur geta farið í hina sígildu ratleiki Þjóðminjasafnsins.
Jólaleikurinn heitir Hvar er jólakötturinn? og snýst um að finna litlu
jólakettina sem hafa verið faldir innan um safngripina. Fleiri
fjölskylduleikir eru í boði í afgreiðslu safnsins.
Safnbúðin er full af fallegri jólavöru, þjóðlegum leikföngum, vönduðum
minjagripum og bókum.
Gott getur verið að hvíla lúin bein eftir heimsókn á safnið og gæða sér á
óviðjafnanlegum veitingum Kaffitárs.
12. desember kl. 13:00 munu Helga Einarsdóttir og Steinunn Guðmundardóttir
þjóðfræðingar og safnkennarar Þjóðminjasafnsins fjalla um gamla og nýja
jólasiði og uppruna þeirra. Þetta verður sannkölluð fjölskylduskemmtun og
verður gestum boðið að stíga dans kringum jólatré að erindinu loknu.
19. desember kl. 13:00 mun Terry Gunnell þjóðfræðingur fjalla um íslenska
jólasiði og kynna íslensku jólasveinana. Fyrirlesturinn  er á ensku og er
kynntur í samstarfi við The English Speaking Union.
Allar nánari upplýsingar um jóladagskrá Þjóðminjasafnsins:
helga.vollertsen@thjodminjasafn.is eða í síma 5302222/8242039.

Helga Kress er prófessor emeritus við Háskóla Íslands. Hún er 
brautryðjandi á sviði norrænna miðaldabókmennta og íslenskrar
bókmenntasögu. Helga hefur gefið út fjölda rita um rannsóknir sínar og 
haldið um þær fyrirlestra, bæði hér á landi og erlendis. Þá hefur hún
verið virk jafnt í íslenskri sem norrænni útgáfustarfsemi um konur og 
kynferði í bókmenntum.
Helga er fræðimaður sem hefur frá upphafi staðið fyrir öflugri 
kynningu á nýstárlegri, kvennafræðilegri og róttækri bókmenntakenningu 
á  Íslandi.
Með rannsóknum sínum, sem oft hafa mætt andstöðu innan karllægrar 
akademíu, hefur hún opnað nýja sýn inn í heim íslenskra bókmennta og
bókmenntasögu og í raun umbylt viðteknum hugmyndum um íslenskan 
menningararf.
Dagskrá:
10.30 – 10.40  Setning: Irma Erlingsdóttir, fundarstjóri.
10.40 – 12.00
– Már Jónsson: „Máttvana meyjar á öndverðri 19. öld.“
– Sigrún Pálsdóttir: „Hreyfimynd með hljóði frá 19. öld eftir Þóru
Pétursdóttur.“
– Halldór Guðmundsson: „Viðtöl, bréf og velktar myndir. Um heimildir við
ævisagnaritun.“
– Umræður
12.00 – 13.00  Hlé
13.00 – 14.40
– Guðrún Nordal: „Svarið Steinvarar: Um systur og eiginkonur Sturlunga.“
– Jón Karl Helgason: „Sögusagnir: Sjónarhorn á íslenskar 
miðaldabókmenntir.“
– Sveinn Yngvi Egilsson: „Náttúra Huldu.“
– Guðni Elísson: „Ofríki, illgirni og dómgreindarskortur. Þrjár 
kvenlegar
dyggðir í ríki kreppunnar.“
– Umræður
14.40 – 15.00  Kaffi
15.00 – 16.20
– Steinunn Sigurðardóttir: „Óttinn við áhrif. Frá Málfríði til 
Málfríðar.“
– Dagný Kristjánsdóttir: „Hulda og Halldór.“
– Sigríður Þorgeirsdóttir: „Er Moby Dick ‘máttug mær’? Um kreppu
karlmennsku og kynjasamskipta í hvalveiðisögu Melville.“
– Umræður
16.20 – 18.00        Léttar veitingar

Við uppgröftinn í Skálholti árið 2003 fannst lítill hringur sem á er að
finna handaband utan um hjarta. Agnes mun færa rök fyrir því að hér sé um
trúlofunarhring að ræða, en slíkir hringar voru vinsælir um norðanverða
Evrópu á 15. og 16 öld. Í fyrirlestrinum fjallar Agnes um táknræna
merkingu slíkra hringa og áhrif kirkju á íslenska hjúskaparsiði.