Skip to content
Um efni erindisins segir Ólöf:
Undanfarna áratugi hefur innflytjendum hér á landi fjölgað hröðum skrefum og
nú er svo komið að um 6% landsmanna eru með erlent ríkisfang. Þessi þróun
hefur í för með sér margháttaðar breytingar á íslensku samfélagi. Mikil þörf er á ítarlegum upplýsingum um innflytjendur, m.a. við áætlanagerð hjá
sveitarfélögum og ríkisvaldi.
Málstofan er í stofu 101 í Árnagarði og hefst kl. 16.
Hagstofa Íslands hefur á undanförnum misserum unnið að gerð gagnagrunns um
innflytjendur sem nýtast mun stjórnvöldum og fræðimönnum. Til þessa hafa
upplýsingar um innflytjendur verið fremur brotakenndar og einskorðast
tölfræðilegar upplýsingar um erlenda ríkisborgara. Þær upplýsingar segja þó
ekki nema hálfa söguna þar sem hópur erlendra ríkisborgara fær með tíð og
tíma íslenskt ríkisfang. Með gagnagrunni Hagstofunnar verður unnt að afla
ítarlegra upplýsinga um þennan hóp og jafnframt er lagður grunnur að
gagnasafni um innflytjendur sem stenst samanburð við önnur Norðurlönd.
Í erindinu verður umræddur gagnagrunnur kynntur. Sérstök áhersla verður lögð
að varpa ljósi á stöðu barna með því að skoða hópa fyrstu og annarar
kynslóðar innflytjenda.
Allir velkomnir!
Á miðvikudagsseminari í ReykjavíkurAkademíunni þann 23. apríl flytur Auður Ingvarsdóttir fyrirlestur sem hún nefnir: Margkunnugar konur og óborin börn. Úr kvenlegum reynsluheimi á miðöldum.
Auður veltir fyrir mér margkunnandi konum og fróðum og kunnáttu þeirra við lækningar og fæðingarhjálp. Sérstaklega beinir hún sjónum að margkunnandi ambátt sem nefnd er í Landnámu og eftirsóknarverðri kunnáttu hennar við barnaumönnun.
Framsaga hefst að vanda kl. 12.05
Allir velkomnir
Á miðvikudagsseminari í ReykjavíkurAkademíunni þann 23. apríl flytur Auður Ingvarsdóttir fyrirlestur sem hún nefnir:
Margkunnugar konur og óborin börn. Úr kvenlegum reynsluheimi á miðöldum.
Auður veltir fyrir mér margkunnandi konum og fróðum og kunnáttu þeirra við lækningar og fæðingarhjálp. Sérstaklega beinir hún sjónum að margkunnandi
ambátt sem nefnd er í Landnámu og eftirsóknarverðri kunnáttu hennar við barnaumönnun.
Framsaga hefst að vanda kl. 12.05
Allir velkomnir – takið með ykkur gesti og/eða hádegismat
Dr. Aðalheiður Guðmundsdóttir erindi sem hún nefnir: „Gangið hægt um gleðinnar dyr“ – Um skemmtanasiði Íslendinga fyrr á öldum í tilefni af nýútkominni danssögu Norðurlanda, Norden i Dans
Í fyrirlestrinum verður rakin saga dans og dansleika (þ.e. hinnar svokölluðu gleði) á Íslandi allt frá 12. öld til 18. aldar. Rætt verður um viðhorf yfirvaldsins til skemmtanalífs landsmanna og þær aðgerðir sem beint var gegn samkomunum. Hingað til höfum við leitað heimilda um viðhorf til gleðinnar í opinberum skrifum menntamanna og í umkvörtunum andlegra yfirvalda sem gagnrýndu þátttakendur dansleikanna fyrir siðleysi. En hvað hefur alþýðan sjálf um málið að segja? Í fyrirlestrinum verður lögð áhersla á raddir þeirra sem sjálfir tóku þátt í dansleikum og tjáðu sig um þá í danskvæðum – einkum vikivakakvæðum, sem flutt voru við vikivakadans, leikkvæðum og dansþulum. Samkvæmt því sem þar kemur fram höfðu þeir sem kvörtuðu undan frjálslegu háttalagi dansfólksins nokkuð til síns máls, enda snúast kvæðin mjög um samdrátt kynjanna og jafnvel lauslæti. Sagt verður frá ódönnuðum dansdömum, drykkjuskap, kossum og fleiru sem ber á góma í kveðskap dansfólksins.
Aðalheiður Guðmundsdóttir (adalh@hi.is) er rannsóknarstöðustyrkþegi við Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og stundakennari við Háskóla Íslands.
Aðgangur að rannsóknarkvöldum Félags íslenskra fræða er ókeypis og öllum heimill.
Ginklofinn, ungbarnasjúkdómur sem var sérstaklega skæður í Vestmannaeyjum allt fram á 19. öld, hefur varla talist tilheyra almennri söguþekkingu, heldur fallið undir “sérþekkingu” á heilbrigðissögu eða sögu tímabilsins um 1850. Nú er komin í almenna notkun kennslubók í sögu fyrir 7. bekk (Þorsteinn Helgason, Ein grjóthrúga í hafinu, Námsgagnastofnun 2004/2006) þar sem þetta fyrirbæri er rætt allrækilega.
Þar með er tilefni gefið til að það verði hluti af almennri söguþekkingu landsmanna. Auk þess sem um það er fjallað í heimildamyndinni Ginklofinn eftir Pál Steingrímsson og Magnús Magnússon (Kvik 2007).
Hvað er það þá um ginklofann sem áhugavert er fyrir fullorðna að vita? Sérstaklega fyrir sagnfræðinga, sögukennara og aðra kennara, en líka allan almenning (m.a. foreldra grunnskólabarnanna sem læra hina nýju kennslubók). Og hvernig er fróðlegt fyrir börnin að tengja þekkingu sína á ginklofanum við frekara sögunám á unglingsaldri? Í erindi sínu mun Helgi Skúli Kjartansson segja frá ginklofanum í ljósi þessara spurninga.
Fyrirlesturinn fer fram í Bratta sal Kennaraháskólans v/Stakkahlíð miðvikudaginn 23. apríl milli kl. 16-17
og verður einnig sendur út á http://sjonvarp.khi.is
Ginklofinn, ungbarnasjúkdómur sem var sérstaklega skæður í Vestmannaeyjum allt fram á 19. öld, hefur varla talist tilheyra almennri söguþekkingu, heldur fallið undir “sérþekkingu” á heilbrigðissögu eða sögu tímabilsins um 1850. Nú er komin í almenna notkun kennslubók í sögu fyrir 7. bekk (Þorsteinn Helgason, Ein grjóthrúga í hafinu,
Námsgagnastofnun 2004/2006) þar sem þetta fyrirbæri er rætt allrækilega.
Þar með er tilefni gefið til að það verði hluti af almennri söguþekkingu landsmanna. Auk þess sem um það er fjallað í heimildamyndinni Ginklofinn eftir Pál Steingrímsson og Magnús Magnússon (Kvik 2007).
Hvað er það þá um ginklofann sem áhugavert er fyrir fullorðna að vita? Sérstaklega fyrir sagnfræðinga, sögukennara og aðra kennara, en líka allan almenning (m.a. foreldra grunnskólabarnanna sem læra hina nýju kennslubók). Og hvernig er fróðlegt fyrir börnin að tengja þekkingu sína á ginklofanum við frekara sögunám á unglingsaldri? Í erindi sínu mun Helgi Skúli Kjartansson segja frá ginklofanum í ljósi þessara spurninga.
Fyrirlesturinn fer fram í Bratta sal Kennaraháskólans v/Stakkahlíð miðvikudaginn 23. apríl milli kl. 16-17
og verður einnig sendur út á http://sjonvarp.khi
Fyrir skömmu varð dr. Loftur Guttormsson, prófessor við Kennaraháskóla Íslands, sjötugur. Hann nýtur þeirrar sérstöðu að vera sá kennari sem fylgt hefur skólanum frá því fyrir stofnun hans árið 1971 og lætur nú af störfum eftir heilladrjúgt starf í fjóra áratugi.
Í tilefni af þessum tímamótum býður Kennaraháskólinn til dagskrár 2. maí næstkomandi í Skriðu, fyrirlestrasal skólans í Hamri við Háteigsveg. Byggist hún m.a. á efni afmælisrits sem Sögufélagið gefur út Lofti til heiðurs
Menntaspor – dagskrá til heiðurs Lofti Guttormssyni sjötugum
14.00 Ávarp – Ólafur Proppé rektor
14.10 Félagi Loftur – Dóra S. Bjarnason prófessor
14.40 Kynslóðin sem komst út úr kalda stríðinu – Gestur Guðmundsson prófessor
15.10 Menntun kvenna og lækkun ungbarnadauða á Íslandi – Ólöf Garðarsdóttir sagnfræðingur
15.40 Farskóli í hálfa öld – nokkrar svipmyndir – Hjörleifur Guttormsson náttúrufræðingur
Stjórnandi dagskrár: Helgi Skúli Kjartansson prófessor
Hádegisfyrirlestur Sagnfræðingafélags Íslands – Þriðjudaginn 22. apríl 2008, klukkan 12.05 Þjóðminjasafni Íslands.
Af hverju varðveitum við gamlar ljósmyndir af fólki, jafnvel þótt enginn viti hvaða fólk er á myndunum? Getur verið að eftir því sem ljósmynd eldist, aukist menningarleg verðmæti hennar þar sem hún varðveitir brot af andrúmi sem er horfið, og kemur aldrei aftur? Við vitum ekki hverjir eru á myndinni, hvað þeir gerðu, hvernig þeir lifðu, en eitthvað í myndinni, klæðnaður, andrúmsloft, segir okkur kannski meira en löng ritgerð um horfinn tíma. Er þá einhverntima réttlætanlegt að henda ljósmynd? Hvernig varðveitum við slíkar myndir?
María Karen Sigurðardóttir er forvörður og safnstjóri Ljósmyndasafns
Reykjavíkur.
Hádegisfyrirlestrar Sagnfræðingafélagsins fara fram í fyrirlestrasal
Þjóðminjasafnsins og standa frá klukkan 12.05 til klukkan 12.55.
Aðgangur er ókeypis og öllum heimill.
Þekktur enskur erfðafræðingur, Stephen Harding, sem einnig er höfundur nokkurra bóka um víkingatímann í Norðvestur England, mun flytja fyrirlestur á vegum Háskóla Íslands um ofangreint efni í sal N132 í Öskju, náttúrufræðihúsi háskólans hinn 23. apríl kl 16.00.
Fyrirlesturinn mun fjalla um landnám Norðmanna á þessu svæði, bæði út frá norrænum, keltneskum og engilsaxneskum gögnum, en einnig um óvæntar nýjar rannsóknarniðurstöður um norræna arfleifð í genum Liverpoolbúa, en nýlokið er stóru rannsóknarverkefni á þessu sviði sem unnið var undir umsjón fyrirlesarans, Stephens Harding.
Stephen Harding mun m.a. færa rök fyrir því að bardaginn á Vínheiði sem sagt er frá í Egilssögu (er Þórólfur féll) muni hafa átt sér stað við Bromborough, gegnt Liverpool, þ.e., handan Merseyósa, en í engilsaxneskum annálum er orustan sögð árið 937 við Brunanburh (nú Bromborough) og var þetta talin mannskæðasta orusta á Englandi sem sögur fóru af.
Stephen Harding er prófessor við University of Nottingham, School of Biosciences. Hann lauk BA og MA námi við University of Oxford og doktorsgráðu við University of Leicester.
Heiti sagnfræðibóka eftir Stephen Harding:
• Viking Mersey: Scandinavian Wirral, West Lancashire and Chester. Útg. Countyvise Ltd. 2002
• Ingimund’s Saga: Norwegian Wirral. Útg. Blackwell
• Wirral and its Viking Heritage (með Paul Cavill og Judith Jesch). Útg. English Place-Name Society, School of English Studies, University of Nottingham.
• The Battle of Brunanburh (með Paul Cavill og Jayne Carroll). Útg. Cambridge University Press (væntanleg 2009).
Vefsíður er tengjast Stephen Harding og norrænu landnámi í nágrenni Liverpool:
http://www.nottingham.ac.uk/-sczsteve/
http://www.wirral-mbc.gov.uk/vikings/
http://www.aftenposten.no/english/local/article2123176.ece
Heiti fyrirlestrarins á ensku er: FISHING FOR ICELANDIC GENES IN OLD LIVERPOOL The Saga of Norwegian Settlers in Merseyside around 900 AD
Þrjár síðustu málstofurnar verða sem hér segir:
16. apríl: SVERRIR JAKOBSSON: Efnahagslegar undirstöður valds í Breiðafirði á 14. öld
23. apríl: ÓLÖF GARÐARSDÓTTIR: Innflytjendur á Íslandi á síðari hluta 20.
aldar og í upphafi 21. aldar
30. apríl: HREFNA RÓBERTSDÓTTIR: Hagræn hugsun og viðreisnarhugmyndir 18. aldar.
Málstofan er í stofu 101 í Árnagarði og hefst kl. 16.00.
Málstofan er í stofu 101 í Árnagarði og hefst kl. 16.00.
Með kveðju,
Guðmundur Jónsson
Þriðjudaginn 15. apríl klukkan 12:05 mun Árni Björnsson ganga með gestum um grunnsýningu Þjóðminjasafnsins og skoða gripi sem vitna um opinberar refsingar á Íslandi. Í safninu eru nokkrir slíkir: öxi og höggstokkur, gapastokkur og svarthol. Árni Björnsson kynnir munina og setur þá í sögulegt samhe
Opinberar refsingar þekktust ekki á Íslandi fyrr en landsmenn urðu þegnar Noregskonungs, enda ekkert framkvæmdavald í landinu. Þá eru refsingar leiddar í lög. Samt eru ekki ýkja mörg dæmi um refsingar fyrr en kemur fram yfir siðaskipti á 16. öld. Ástæðan kann að vera sú að dómabækur hafi ekki verið færðar eða að þær hafi glatast. Síðan um 1600 eru á hinn bóginn til talsverðar heimildir og refsigleðin virðist mest á 17. og 18. öld.
Dauðarefsingar voru henging, hálshögg, drekking, brenna og jafnvel kviksetning. Aðrar refsingar voru einkum húðstrýking, brennimerking, limalát, gapastokkur og hegningarvinna. Árni segir þó að sumar refsingar sem tíðkuðust erlendis, eins og ‘hjól og stegla’, hafi af ‘tæknilegum’ ástæðum seint eða ekki verið viðhafðar á Íslandi.
Um þetta og margt fleira geta gestir fræðst á þriðjudaginn kemur.
Sérfræðileiðsögn Þjóðminjasafnsins, Ausið úr viskubrunnum, fjallar um afmarkaða þætti grunnsýningarinnar eða sérsýningar. Leiðsögnin er ætluð almenningi og allir eru velkomnir.
Félag um átjándu aldar fræði heldur málþing í fyrirlestrasal á 2. hæð í Þjóðarbókhlöðu laugardaginn 12. apríl nk. Málþingið hefst kl. 13:00 og lýkur um kl. 16:30.
Flutt verða fimm erindi sem hér segir:
Gunnar Örn Hannesson, sagnfræðingur: Námsferðir íslenskra Hafnarstúdenta um Evrópu á 17. öld
Einar Hreinsson, sagnfræðingur: Íslendingar og stjórnsýsla einveldisins á 18. öld
Hrafn Sveinbjarnarson, sagnfræðingur: Jón Eiríksson og hugmyndir um atgervisbrottnám, þjóðflutninga og útflutning
KAFFIHLÉ
Garðar Gíslason, hæstaréttardómari: Grímur Thorkelín og ferð hans til Bretlandseyja 1786–1791
Sigurður Pétursson, lektor í grísku og latínu: Thorlacius-feðgar í dönsku samfélagi
Fundarstjóri: Þóra Kristjánsdóttir, formaður félagsins.
Flutningur hvers erindis tekur um 20 mínútur. Um 10 mínútur gefast til fyrirspurna og umræðna að loknu hverju erindi. Veitingar verða á boðstólum í hléi fyrir framan fyrirlestrasalinn á 2. hæð. Ágrip erinda liggja frammi á málþinginu. Þau verða síðar aðgengileg á heimasíðu félagsins: www.akademia.is/18.oldin