Skip to content
Hinn árlegi bókafundur Sagnfræðingafélags Íslands og Sögufélags verður haldinn miðvikudaginn 13. febrúar kl. 20:00 í húsakynnum Sögufélags í Fischersundi.
Hinn árlegi bókafundur Sagnfræðingafélags Íslands og Sögufélags verður haldinn miðvikudaginn 13. febrúar kl. 20:00 í húsakynnum Sögufélags í Fischersundi.
Eftirfarandi bækur, sem komu út árið 2007, verða teknar til umfjöllunar:
1) Silfur hafsins – gull Íslands: síldarsaga Íslendinga: margir höfundar.
Framsögumaður: Guðmundur Jónsson sagnfræðingur
2) Kristín Jónsdóttir, “Hlustaðu á þína innri rödd”. Kvennaframboð í Reykjavík og Kvennalisti 1982-1987
Framsögumaður: Helgi Skúli Kjartansson sagnfræðingur
3) Friðrik G. Olgeirsson, Snert hörpu mína : ævisaga Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi
Framsögumaður: Gunnþórunn Guðmundsdóttir bókmenntafræðingur
Áhugasamir eru hvattir til að fjölmenna og taka þátt í umræðum.
Hver framsögumaður talar í 10 til 15 mínútur og svo taka við almennar umræður.
Léttar veitingar verða að venju á boðstólum á vægu verði.
Sögufélag og Sagnfræðingafélags Íslands
Næstkomandi þriðjudag, 22. janúar klukkan 12:05 verður Ausið úr viskubrunnum í Þjóðminjasafni Íslands.
Guðrún Harðardóttir sérfræðingur í byggingasögu kynnir fyrir gestum hugmyndir fræðimannanna Selmu Jónsdóttur, Kristjáns Eldjárns og Harðar Ágústssonar um upphaflega staðsetningu dómsdagsmyndar Bjarnastaðahlíðarfjala. Einnig segir hún frá fyrstu dómkirkjunni á Hólum í Hjaltadal.
Fjalirnar frá Bjarnastaðahlíð má sjá á sýningunni Á efsta degi – býsönsk dómsdagsmynd á Hólum sem nú stendur yfir í Bogasal Þjóðminjasafnsins. Þar er sett fram endurgerð dómsdagmyndarinnar samkvæmt tilgátu Harðar Ágústssonar.
Guðrún mun gefa gestum innsýn inn í hvað liggur að baki tilgátunnar um að myndin hafi upphaflega verið í dómkirkju þeirri sem Jón biskup Ögmundsson lét reisa skömmu eftir að hann kom til stóls á Hólum árið 1106. Sagt er frá því í Jóns sögu að hann fór til Noregs í beinu framhaldi af vígsluförinni og aflaði sér þar kirkjuviðar. Allar líkur eru á að hann hafi lagt línurnar um gerð dómkirkjunnar en hann fékk Þórodd Gamlason ,,er þá þótti einhver hagastur vera“ til að smíða hana.
Þetta er áttunda sérfræðileiðsögnin í röðinni Ausið úr viskubrunnum í vetur en sérfræðileiðsagnir Þjóðminjasafnsins hafa notið mikilla vinsælda. Fólk er hvatt til að fjölmenna.
Málstofa í hagsögu á vegum kennara í sagnfræði og hagfræði við Háskóla Íslands verður haldin að jafnaði annan hvern miðvikudag á vormisseri 2008. Umsjón með málstofunni hafa Guðmundur Jónsson, prófessor í sagnfræði og Sveinn Agnarsson, aðjúnkt í hagfræði. Málstofan er í stofu 101 í Árnagarði, kl. 16.00-17.30.
Fyrst á dagskrá málstofunnar er erindi Árna Daníels Júlíussonar sem nefnist Bænarskrár leiguliða til Alþingis 1845-1874 og afdrif þeirra. Málstofan verður miðvd. 23. janúar í stofu 101 í Árnagarði og hefst kl. 16.00.
Dagskrá málstofu í hagsögu á vormisseri 2008:
23. janúar: ÁRNI DANÍEL JÚLÍUSSON: Bænarskrár leiguliða til Alþingis
1845-1874 og afdrif þeirra
6. febrúar: GYLFI MAGNÚSSON: Upphaf íslensks hlutabréfamarkaðar
20. febrúar: SIGURÐUR JÓHANNESSON: Staða ríkisbankanna upp úr 1990
5. mars: GUNNAR HARALDSSON: Fátækt og ríkidæmi Íslendinga í ljósi
þjóðarauðs
26. mars: SVERRIR JAKOBSSON: Efnahagslegar undirstöður valds í Breiðafirði á
14. öld
9. apríl: HREFNA RÓBERTSDÓTTIR: Hagræn hugsun og viðreisnarhugmyndir 18.
aldar
23. apríl: ÓLÖF GARÐARSDÓTTIR: Innflytjendur á Íslandi á síðari hluta 20.
aldar og í upphafi 21. aldar
Fyrsti hádegisfundur Sagnfræðingafélags Íslands á nýju ári fer fram þriðjudaginn 15. janúar næstkomandi. Venju samkvæmt verður hann kl. 12:05-12:55 í fyrirlestrasal Þjóminjasafns Íslands. Aðgangur er ókeypis og öllum heimill.
Fyrirlesari að þessu sinni er Hrafn Sveinbjarnarson sagnfræðingur og mun hann ræða um varðveislu íslenskra skjalasafna. Erindi hans ber heitið ,,Syndaflóðið kemur eftir vorn dag – um varðveislu íslenskra skjalasafna”.
Skjalasöfn endurspegla það þjóðskipulag og stjórnkerfi sem ríkir á hverjum tíma. Rétt meðferð og örugg varðveisla skjala í stjórnsýslu og hjá skjalavörslustofnunum í borgaralegu þjóðfélagi er grundvöllur réttarríkis, borgaralegra réttinda og forsenda öflugra sagnfræðirannsókna. Án skipulegrar og öflugrar opinberrar skjalavörslu eru upplýsingalög og stjórnsýslulög til lítils. Varðveisla íslenskra skjalasafna er háð því að faglega sé að henni staðið. Öflugt Þjóðskjalasafn sem hefur á að skipa skjalavörðum menntuðum í sagnfræði með formlega viðbótarmenntun í skjalfræðum er frumforsenda þess. Umfjöllunarefni fyrirlestrarins verður varsla opinberra skjalasafna og einkaskjalasafna á Íslandi og nokkur vandamál hennar t.d. óraunhæfar hugmyndir um tölvutækni og skjalasöfn, eyðilegging skjalasafna vegna skilningsleysis á heild þeirra og innra skipulagi og gáleysisleg og ólögleg grisjun skjala.
Frekari upplýsingar um fyrirlesturinn, sem og komandi fyrirlestra, má finna hér.
Nýtt rit í flokki Lærdómsrita Bókmenntafélagsins er komið út. Óraplágan er einstök vitsmunaleg rússíbanareið þar sem vísunum í alþekktar kvikmyndir og hversdagsleg menningarfyrirbæri er blandað saman við kenningar merkustu heimspekinga á listilegan hátt, þannig að úr verður fræðilegt dýnamít sem á engan sinn líka í samtímanum. Slóvenski heimspekingurinn Slavoj Žižek er í hópi þekktustu samfélagsrýna samtímans og vakti mikla athygli þegar hann sótti Ísland heim í mars á þessu ári. Hér birtist loks fyrsta rit hans á íslensku.
Þess má geta, að Slavoj Žižek mun verða gestur Hins íslenska bókmenntafélags hérlendis í lok janúar næstkomandi og flytja fyrirlestra, sem nánar verða auglýstir síðar. Eins og getið var hér að ofan var hann hér í vor og hélt fyrirlestra m.a. í Listaháskólanum fyrir fullu húsi áheyrenda. Það er því ekki ólíklegt að margir muni hafa áhuga á þessari bók. Í haust-hefti Skírnis er áhugaverð grein eftir Magnús Þór Snæbjörnsson sem gagnrýnir Draumalandið Andra Snæs út frá kenningum Žižeks.
Haukur Már Helgason þýddi. Inngangur er eftir Andra Fannar Ottóson og Steinar Örn Atlason.
Nýtt rit í flokki Lærdómsrita Bókmenntafélagsins er komið út. Í Um trúarbrögðin rís Schleiermacher gegn skynsemishyggju og kaldri rökhyggju upplýsingarinnar og skilgreinir trúarbrögðin í tengslum við upplifun mannsins, það sem snertir hjarta hans eða innsta veruleika.
Schleiermacher (1768–1834) var þýskur guðfræðingur og heimspekingur og hefur stundum verið kallaður faðir nútíma mótmælendaguðfræði.
Hér birtist mikilvægi þess fyrir samfélagið allt að trúarbrögðin, rétt eins og heimspeki og hugmyndafræði almennt, verði viðfangsefni lifandi og opinnar rökræðu.
Jón Árni Jónsson þýddi.
Inngangur eftir Sigurjón Árna Eyjólfsson.
Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands hefur sent frá sér bókin Íslandskvikmyndir 1916-1966. Ímyndir, sjálfsmynd og vald eftir Írisi Ellenberger sagnfræðing. Íris rekur þar sögu 60 heimildarmynda um Ísland í ljósi sjónrænnar menningar, pólitísks andrúmslofts, viðskiptahagsmuna, strauma í kvikmyndagerð og kenninga um það vald sem talið er innbyggt í miðilinn.
Íslandsmyndir frá árunum 1916-1966 vörpuðu fram ákveðnum ímyndum af landi og þjóð sem grundvölluðust á sjálfsmynd Íslendinga en þó aðallega á fyrirframgefnum hugmyndum erlendra manna og kvenna um Ísland og íbúa þess. Þessar ímyndir eiga rætur að rekja aftur í aldir en Íslandsmyndirnar áttu þátt í að skapa og þróa þá þætti sem enn þann dag í dag er beint að erlendum neytendum og hafa jafnvel ratað í sjálfsmynd Íslendinga.
Íris Ellenberger lauk M.A.-prófi frá Háskóla Íslands haustið 2006 og stundar nú doktorsnámi í sagnfræði við sama skóla.
Íslandskvikmyndir 1916-1966. Ímyndir, sjálfsmynd og vald er önnur bókin í Meistaraprófsritröð Sagnfræðistofnunar Háskóla Íslands.
Dreifingu annast Háskólaútgáfan.
Eru öll gömul hús merkileg? Voru stjórnvöld viðbúin kjarnorkuárás á Ísland á
6. og 7. áratugnum? Hefði Fjölnismaðurinn Tómas Sæmundsson orðið
forystumaður íslenskra íhaldsmanna ef honum hefði enst aldur? Er
Landnámssýningin Reykjavík 871 ±2 raunveruleikaþáttur úr fortíðinni? Var
frillulífi viðurkennt sambúðarform á miðöldum? Hvað getur íslenskt safnafólk
lært af kollegum sínum í Skotlandi? Hver fann upp fjósið? Í hverju fólst
gagnrýni á þingræðið á árunum milli stríða? Hver var þekking Íslendinga á
Rússlandi á 19. öld? Þetta eru aðeins nokkrar þeirra fjölmörgu spurninga sem
höfundar efnis í hausthefti Sögu glíma við.
Allar nánari upplýsingar um Sögu er að finna á heimasíðu Sögufélags www.sogufelag.is.
Ritstjórar sögu eru Eggert Þór Bernharðsson og Páll Björnsson.
Næstkomandi föstudag, 14. desember, kl. 14:00, verður opnuð ljósmyndasýning í Skálholtsskóla. Sýningin ber yfirskriftina „Mannlíf í Biskupstungum“ og geymir yfir eitthundrað myndir úr sveitinni frá tímabilinu 1910-1980. Skúli Sæland sagnfræðingur og starfsmaður Héraðsskjalasafns Árnesinga hefur haft veg og vanda af verkefninu. Sýndar verða myndir úr einkaeigu svo og myndir sem til eru á safninu. Reynt var eftir föngum að gefa góða mynd af mannlífinu í sveitinni á umræddu tímabili. Unnin var ítarleg sýningarskrá með sýningunni með upplýsingum um myndirnar og örsögur sem tengjast myndefni þeirra.
Næstkomandi föstudag, 14. desember, kl. 14:00, verður opnuð ljósmyndasýning í Skálholtsskóla. Sýningin ber yfirskriftina „Mannlíf í Biskupstungum“ og geymir yfir eitthundrað myndir úr sveitinni frá tímabilinu 1910-1980. Skúli Sæland sagnfræðingur og starfsmaður Héraðsskjalasafns Árnesinga hefur haft veg og vanda af verkefninu. Sýndar verða myndir úr einkaeigu svo og myndir sem til eru á safninu. Reynt var eftir föngum að gefa góða mynd af mannlífinu í sveitinni á umræddu tímabili. Unnin var ítarleg sýningarskrá með sýningunni með upplýsingum um myndirnar og örsögur sem tengjast myndefni þeirra.
Eldri borgurum í Uppsveitum Árnessýslu er boðið til dagskrár í Skálholti sem hefst kl. 14:00 með erindum sem Arnór Karlsson og Skúli Sæland flytja í tilefni af opnun sýningarinnar. Sýningin mun standa í skólanum fram að páskum. Allir sem áhuga hafa eru velkomnir að koma á sýninguna. Aðgangur er ókeypis en hægt er að kaupa bækling sem fylgir sýningunni og kaffiveitingar.
Þann 15. desember kl. 15 flytur dr. Árni Björnsson þjóðháttafræðingur fyrirlestur um jól í heiðnum sið á Landnámssýningunni Reykjavík 871±2 í Aðalstræti 16, en einmitt þar hafa væntanlega verið haldin heiðin jól í landnámsskálanum frá því að hann var reistur um 930 og fram að kristnitöku.
Þann 15. desember kl. 15 flytur dr. Árni Björnsson þjóðháttafræðingur
fyrirlestur um jól í heiðnum sið á Landnámssýningunni Reykjavík 871±2 í
Aðalstræti 16, en einmitt þar hafa væntanlega verið haldin heiðin jól í
landnámsskálanum frá því að hann var reistur um 930 og fram að
kristnitöku.
Að fyrirlestri Árna loknum um kl. 16 fjallar Ari Trausti Guðmundsson um
landnám Íslands, eldgos og aldursgreiningar og les úr skáldsögunni Land
þagnarinnar en sögumaður þar er einmitt eldfjallafræðingur.
Því næst les Bjarni Gunnarsson úr nýútkominni ljóðabók sinni Blóm handa
pabba.
Aðgangur að fyrirlestrinum og upplestrunum er ókeypis og öllum heimill.
