Category: Ráðstefnur, fundir og sýningar

Í fyrri hluta erindisins verður fjallað um vissa atburði úr 20. aldar sögu nálægra Evrópuríkja og rætt þá meðal um annars hversu mjótt getur verið á munum þegar reynt er að flokka gerðir manna ýmist í hetjudáðir eða hermdarverk. Vakin verður athygli á með hvaða hætti framvinda sögunnar breytir stundum slíku mati og feykir til viðhorfum innan eins og sama hópsins
Í síðari hluta fyrirlestursins verður fjallað um símahleranir íslenskra stjórnvalda hjá pólitískum andstæðingum þeirra á árunum 1949 – 1968.  Þá lítur Kjartan meðal annars á rökin sem viðkomandi ráðherra beitti er hann bað um nefndar hleranir, rætt nokkuð hverjir það voru sem fyrir hlerunum urðu og um störf sín við að upplýsa málið.
Heimilin sem fyrir þessum brotum urðu voru 32 en treglega gekk að fá upplýst hver þau voru. Það hafðist þó að lokum og voru nöfnin birt á opinberum vettvangi þann 27. maí síðastliðinn. Þá voru tvö ár liðin frá því málið kom upp á yfirborðið í fyrirlestri sem Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur flutti í maímánuði 2006.
Allir velkomnir!

Bókafundur Sögufélags og Sagnfræðingafélags fer fram í Sögufélagi, FIschersundi, frá kl. 20 næsta fimmtudag, þann 15. janúar.
Dagskrá verður sem hér segir:
Helgi Þorláksson fjallar um Wool and Society eftir Hrefnu Róbertsdóttur.
Árni Daníel Júlíusson fjallar um Almenningsfræðslu á Íslandi 1880-2007 í ritstjórn Lofts Guttormssonar.
Hlé
Sigríður Jörundsdóttir fjallar um Sögu Íslands IX. bindi í ritstjórn Sigurðar Líndal og Péturs Hrafns Árnasonar.
Einar Hreinsson fjallar um Amtmanninn á Einbúasetrinu eftir Kristmund Bjarnason.
Fundarstjóri verður Erla Hulda Halldórsdóttir
Gert er ráð fyrir að umfjöllun og umræður um hvert rit taki u.þ.b. hálftíma.

21. janúar
GUNNAR KARLSSON, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands:
Hagfræðiheimska íslenskra miðaldamanna. Athugun á búfjárverði og búfjárleigu
 
4. febrúar
STEFÁN PÁLSSON, sagnfræðingur, Orkuveitu Reykjavíkur:
Týndi hlekkurinn í orkusögu Reykjavikur – Gasstöð Reykjavíkur: vöxtur og hnignun horfins tæknikerfis
 
18. febrúar
BJARNI GUÐMUNDSSON, prófessor í bútækni við Landbúnaðarháskóla Íslands:
Hugmyndir um nýsköpun búnaðarhátta
 
4. mars
Ásgeir Jónsson, lektor í hagfræði við Háskóla Íslands:
Fiskur og siðaskipti
 
18. mars
STEFÁN ÓLAFSSON, prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands:
Breytingar á tekjuskiptingu Íslendinga 1993 til 2007
 
1. apríl
GYLFI DALMANN, lektor í viðskiptafræði við Háskóla Íslands:
Verkföll og verkfallstíðni á Íslandi frá 1977-2008
 
15. apríl
VILHJÁLMUR BJARNASON, aðjúnkt í viðskiptafræði við Háskóla Íslands:
Sveinn Björnsson og innviðir viðskiptalífsins
 
Allir velkomnir!

Minjasafn Reykjavíkur stendur fyrir fyrirlestraröð um Reykjavík á 18. öld á Landnámssýningunni í Aðalstræti 16.
Næsti fyrirlestur verður þriðjudaginn 10. febrúar kl. 17.  Þá flytur  Jón Ólafur Ísberg sagnfræðingur fyrirlestur sem nefnist Sjúkdómar og lækningar.
Talið er að með erlendu starfsfólki Innréttinganna hafi borist kynsjúkdómur til landsins skömmu eftir 1750 og stofnun landlæknisembættis 1760 hafi verið til að stuðla gegn útbreiðslu sóttarinnar. Fjallað verður um upphaf opinberrar heilbrigðisþjónustu, lækniskunnáttu og lækningar fyrstu íslensku landlæknanna. Hvað vissu þeir, hvað gerðu þeir og var eitthvert gagn að þeim?

Niðurstöðurnar eru í stuttu máli þessar:
 
Segja má að á árunum milli stríða hafi stjórnmálabarátta verkalýðsflokkanna tveggja, Alþýðuflokks og Kommúnistaflokks, miðað að því að berjast fyrir viðurkenningu á því að verkafólk væri fullgildir íslenskir borgarar. Í því fólst meðal annars tilraun til að endurmóta íslenska þjóðernisstefnu. Báðir flokkarnir réðust gegn þeim þáttum hennar sem samrýmdust illa sósíalískri stjórnmálaorðræðu, endursögðu þjóðarsöguna og skilgreindu upp á nýtt og á sínum forsendum grunnþætti íslenskrar þjóðernissjálfsmyndar. Engu að síður snerti þjóðernisstefna stjórnmálastarf flokkanna tveggja með mjög ólíkum hætti. Færa má rök fyrir því að þjóðernisstefna hafi átt sinn þátt í að tryggja kommúnista- og síðar sósíalistahreyfinguna í sessi. Áhrifin á Alþýðuflokkinn hafi hins vegar verið þveröfug. Íslensk þjóðernisstefna hafi hindrað vöxt hans.
 
Aðalleiðbeinandi Ragnheiðar var Guðmundur Hálfdanarson, prófessor í sagnfræði.
 
Andmælendur eru Gunnar Karlsson, prófessor við HÍ, og Rósa Magnúsdóttir, lektor við Árósaháskóla.
 
Ragnheiður Kristjánsdóttir er með BA-próf í sagnfræði frá Háskóla Íslands og M.Phil.-próf í sömu grein frá Cambridge University. Hún starfar sem aðjunkt í sagnfræði við Háskóla Íslands.

Í lýsingu á efni erindisins segir:
Lagt var til í frumvarpi um ný grunnskólalög árið 2007 að tekin væri út áhersla á að starfshættir skóla ættu að mótast af kristilegu siðgæði.  Þessi fyrirhugaða breyting virðist að einhverju leyti hafa hrundið af stað víðtækari umfjöllun um kristinfræðslu og tengingu kristinnar trúar við íslenska menningu, enda var í samþykktum lögum búið að bæta aftur inn kristinni áherslu í kafla um starfshætti skóla. Í fyrirlestrinum verður fjallað um þau sterku viðbrögð sem tillögurnar af nýjum grunnskólalögum vöktu og þeirri sýn sem þau bregða upp af  tengslum íslenskrar menningar og kristinnar trúar.  Var í þessari umræðu litið á aukna fjölmenningu sem einhverskonar ógn við íslenska menningu?

Sagnfræðingafélag Íslands efnir til kvöldfundar næsta fimmtudag, þann 27. nóvember, um söfnun og varðveislu óprentaðra samtímaheimilda. Frummælendur verða: Unnur María Bergsveinsdóttir, Njörður Sigurðsson, Kristinn Sigurðsson og Björn Jón Bragason. Þau ætla að fjalla um óprentaðar samtímaheimildir, skjöl, munnlegar heimildir, vefsöfnun, blogg og fleira frá frá ýmsum sjónarhornum Fundurinn verður haldinn í Sögufélagi, Fischersundi 3, og hefst kl. 20.00.

Hannes Hólmsteinn Gissurarson, prófessor í stjórnmálafræði,flytur erindi á málstofu í hagsögu miðvikudaginn 26. nóvember 2008 sem nefnist: Kjör hinna bágstöddustu á Íslandi í samanburði við önnur lönd 1994-2004 Málstofan verður í stofu 303 í Árnagarði og hefst kl. 16.00. Allir velkomnir!

Ímyndir Íslands. Fyrirlestraröð INOR (Rannsóknaverkefnið Ísland og ímyndir Norðursins) og ReykjavíkurAkademíunnar, miðvikudaginn 26. nóvember 2008 kl. 20:00-22:00 í ReykjavíkurAkademíunni Hringbraut 121, 4. hæð. Ísland og ímyndir norðursins á 18. og 19. öld. Fyrirlesarar: Clarence E. Glad og Gylfi Gunnlaugsson. Í fyrirlestri sínum mun Clarence fjalla um klassísk áhrif á sjálfsmyndir Íslendinga á 19. öld en Gylfi mun ræða um ímynd norrænnar fornaldar í evrópskum bókmenntum á síðari hluta 18. aldar og möguleg áhrif hennar á viðhorf ís lenskra menntamanna og skálda til menningararfsins. Athugasemdir og viðbrögð Gottskálk Þór Jensson.

Menningarsaga Íslendinga á síðari öldum býr yfir mörgum áhugaverðum þverstæðum.
Ein er sú að þrátt fyrir staðgóða vitneskju um almenna útbreiðslu læsis frá og
með miðri 18. öld og landlægann áhuga á fornsögum og kveðskap höfðu Íslendingar
allajafna mjög takmarkaðann aðgang að prentuðu veraldlegu lesefni fram á síðustu
áratugi 19. aldar. Þess í stað var vinsælu lesefni, s.s. Íslendingasögum,
riddarasögum, rímum og hverskyns kveðskap, miðlað í uppskriftum frá manni til
manns, og kynslóð til kynslóðar. Gjarnan hefur verið litið á slíka
handritamiðlun síðari alda sem arf frá miðöldum og tákn um menningarlega
stöðnun.
Í erindi sínu fjallar Davíð Ólafsson sagnfræðingur um íslenska handritamenningu
síðari alda, einkum 19. aldar, í samhengi við nýlegar rannsóknir á stöðu
handritaðrar miðlunar í Evrópu, Norður Ameríku og Asíu á tímum prentvæðingar og
samspili þessara tveggja miðla, prents og handritunar. Þessar rannsóknir benda
til að handritamenning hafi víðast hvar gegnt mikilvægu hlutverki í bóklegri
menningu árnýaldar og tilkoma prentverks á 15. og 16. öld hafi fráleitt leyst
handritun af hólmi sem farvegur sköpunar, tjáningar og miðlunar texta.
Um leið og spurningamerki eru sett við hugmyndir um sérstöðu íslenskrar
bókmenningar að þessu leiti er vikið að því sem Íslensk handrit síðari alda og
menningarsögulegar rannsóknir á framleiðslu, dreifingu og neyslu þeirra hafa
fram að færa við ört vaxandi alþjóðlegt rannsóknarsvið.