Rannsóknarkvöld Félags íslenskra fræða

Menningarsaga Íslendinga á síðari öldum býr yfir mörgum áhugaverðum þverstæðum.
Ein er sú að þrátt fyrir staðgóða vitneskju um almenna útbreiðslu læsis frá og
með miðri 18. öld og landlægann áhuga á fornsögum og kveðskap höfðu Íslendingar
allajafna mjög takmarkaðann aðgang að prentuðu veraldlegu lesefni fram á síðustu
áratugi 19. aldar. Þess í stað var vinsælu lesefni, s.s. Íslendingasögum,
riddarasögum, rímum og hverskyns kveðskap, miðlað í uppskriftum frá manni til
manns, og kynslóð til kynslóðar. Gjarnan hefur verið litið á slíka
handritamiðlun síðari alda sem arf frá miðöldum og tákn um menningarlega
stöðnun.
Í erindi sínu fjallar Davíð Ólafsson sagnfræðingur um íslenska handritamenningu
síðari alda, einkum 19. aldar, í samhengi við nýlegar rannsóknir á stöðu
handritaðrar miðlunar í Evrópu, Norður Ameríku og Asíu á tímum prentvæðingar og
samspili þessara tveggja miðla, prents og handritunar. Þessar rannsóknir benda
til að handritamenning hafi víðast hvar gegnt mikilvægu hlutverki í bóklegri
menningu árnýaldar og tilkoma prentverks á 15. og 16. öld hafi fráleitt leyst
handritun af hólmi sem farvegur sköpunar, tjáningar og miðlunar texta.
Um leið og spurningamerki eru sett við hugmyndir um sérstöðu íslenskrar
bókmenningar að þessu leiti er vikið að því sem Íslensk handrit síðari alda og
menningarsögulegar rannsóknir á framleiðslu, dreifingu og neyslu þeirra hafa
fram að færa við ört vaxandi alþjóðlegt rannsóknarsvið.