Bókin er ávöxtur rannsóknarverkefnis sem unnið hefur verið að undanfarin ár. Hér er leitast við að varpa ljósi félagslegrar menningarsögu á þróun íslensks þjóðfélags til nútímalegra hátta á þeim hundrað árum er fylgdu á eftir því tímabili sem vanalega er kennt við upplýsinguna, hina fjölþjóðlegu hugmyndastefnu. Í brennidepli er ritvæðing samfélagsins samfara bættri alþýðumenntun og eflingu félagshreyfinga. Stóraukin útgáfa bóka, tímarita og blaða á síðari hluta tímabilsins bar með sér strauma nýrra hugmynda sem breyttu á róttækan hátt viðhorfum fólks til lífsins og tilverunnar. Með ört vaxandi skriftarkunnáttu breyttust auk þess samskiptahættirnir: sendibréf og handskrifuð blöð urðu útbreiddir miðlar upplýsinga, frétta og tilfinningalegrar tjáningar. Þannig eru leidd margvísleg rök að því að síðasti fjórðungur 19. aldar hafi markað glögg skil í þróun íslensks þjóðfélags og menningar.
Höfundar ritgerðanna eru: Eiríkur Þormóðsson, Erla Hulda Halldórsdóttir, Hulda S. Sigtryggsdóttir, Ingi Sigurðsson, Jón Jónsson, Loftur Guttormsson og Ólafur Rastrick.
Ritið er 18. bindi í ritröðinni Sagnfræðirannsóknir – Studia historica, sem Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands gefur úr. Ritstjóri er Gunnar Karlsson.
Alþýðumenning á Íslandi 1830-1930. Ritað mál, menntun og félagshreyfingar
Bókin hefur að geyma tíu ritgerðir eftir sjö fræðimenn sem flestir eru sagnfræðingar, auk inngangsritgerðar og niðurlagskafla eftir Inga Sigurðsson og Loft Guttormsson, ritstjóra bókarinnar.